Astronomia 2024

Sto pięćdziesiąt

Z ogromną radością oddajemy w Wasze ręce 150. wydanie miesięcznika Astronomia. To niezwykły moment w naszej wspólnej podróży przez kosmos, naukę i niezmierzone obszary ludzkiej ciekawości. Przez lata zespół redakcyjny i nasi współpracownicy starali się, aby każdy numer był inspirujący, pełen rzetelnej wiedzy i pasji, która rozpala marzenia o gwiazdach.

Świętując ten jubileusz, nie tylko patrzymy w przeszłość, ale również w przyszłość – na rozwój nauki, eksploracji kosmosu i technologii, które zmieniają nasze spojrzenie na Wszechświat. Jako redakcja wierzymy, że każda publikacja poszerza nasze wspólne horyzonty, przybliżając nie tylko do gwiazd, ale także do lepszego zrozumienia naszego miejsca we Wszechświecie.

150 wydań to dowód na to, jak daleko zaszliśmy, ale też przypomnienie, że wciąż jesteśmy na początku odkrywania kosmicznych tajemnic. Przez te lata obserwowaliśmy narodziny nowych teorii, odkrycia egzoplanet, pierwsze zdjęcia czarnych dziur czy pionierskie misje kosmiczne. Co przyniosą kolejne lata? Tego nie wiemy, ale jedno jest pewne – będziemy Wam towarzyszyć w każdej kosmicznej przygodzie.

Ten numer jubileuszowy jest także ukłonem w stronę Was, naszych Czytelników. To dzięki Waszemu zainteresowaniu, sugestiom i wsparciu możemy nieustannie się rozwijać i dostarczać Wam treści, które inspirują, edukują i zachęcają do patrzenia dalej, głębiej i z większą wiarą w potęgę ludzkiej ciekawości. Zachęcamy do lektury, która – mamy nadzieję – będzie równie fascynująca, jak pierwszy widok rozgwieżdżonego nieba. Razem możemy poszerzać horyzonty wiedzy i wyobraźni.

I pamiętajcie: #nieśpiębopatrzęwniebo.

Wszechświat pod lupą

Albert Einstein, publikując ogólną teorię względności w 1915 roku, stworzył podwaliny dla jednego z najważniejszych i najbardziej spektakularnych narzędzi współczesnej astronomii – soczewkowania grawitacyjnego. Choć teoria Einsteina przewidywała zakrzywienie promieni świetlnych przez grawitację, sam Einstein nie mógł przypuszczać, że narzędzie to umożliwi nam spojrzenie na odległe galaktyki i badanie ciemnej materii oraz innych fundamentalnych zagadek kosmologicznych. Jak grawitacja ukazuje ukryte galaktyki? Zapraszamy do artykułu.

WYSPA CIEMNEGO NIEBA – ISLANDIA

Każdy, kto organizuje wakacje, myśli o miejscach, które go fascynują, były jego marzeniem, są piękne krajobrazowo lub po prostu pozwalają na chwilę relaksu i oderwanie się od przytłaczających
obowiązków. Wioletta Gorecka i Michał Kałużny, wybierając kierunki swoich fotowypraw, kierują się konkretnymi kryteriami, które spełniają ich oczekiwania oraz – mają nadzieję – oczekiwania
uczestników wyjazdu. Kryteria te koncentrują się przede wszystkim na możliwości obserwacji i fotografowania nocnego nieba oraz na krajobrazach, które inspirują, zachwycają i stają się idealnym tłem dla ich fotografii. Jednym z pierwszych krajów, jakie obrali za cel wyjazdu była Islandia. Zapraszamy do relacji.

DZISIAJ BĘDZIE NASA

Dwa miesiące temu Maciej Draws pisał o poszukiwaniu grobów amerykańskich astronautów na cmentarzu Arlington, co stanowiło dopiero początek jego kosmicznych przygód podczas ostatniej wyprawy do Stanów Zjednoczonych. Teraz nadszedł czas na kolejny odcinek cyklu „DZISIAJ BĘDZIE NASA”. Dla osób, które nie miały okazji przeczytać wcześniejszych artykułów, przypomnijmy, że do tej pory Maciej opisał swoje wizyty w: Kennedy Space Center (na Przylądku Canaveral na Florydzie), Johnson Space Center (w Houston w Teksasie) oraz Jet Propulsion Laboratory (w pobliżu Los Angeles w Kalifornii). W czwartej części przybliży czytelnikom swoją wizytę w kwaterze głównej NASA w Waszyngtonie.

Szybkie błyski radiowe

Kosmos od zawsze fascynował ludzkość swoją ogromną, niezmierzoną przestrzenią oraz licznymi tajemnicami, które skrywa. Od pierwszych teleskopów do współczesnych obserwacji prowadzonych przez najbardziej zaawansowane technologie, odkrywanie wszechświata stało się jednym z największych wyzwań nauki.

W ostatnich dekadach astronomowie dokonali wielu przełomowych odkryć, które nie tylko pogłębiają naszą wiedzę o kosmosie, ale także stawiają przed nami nowe pytania. Jednym z takich fascynujących fenomenów są szybkie błyski radiowe (FRB). Spójrzmy na nowo na tajemnice Wszechświata.

Łukasz Wilczyński – współtwórca zawodów European Rover Challenge – wywiad

Łukasz Wilczyński, współzałożyciel Europejskiej Fundacji Kosmicznej, założyciel i były prezes zarządu firmy konsultingowej Planet Partners, będącej przedstawicielem międzynarodowej sieci GlobalCom PR–Network działającej w regionie Europy Środkowo–Wschodniej. Pomysłodawca i współtwórca wielokrotnie nagradzanej, największej w Europie otwartej imprezy robotyczno–kosmicznej European Rover Challenge, która obecnie nie jest już tylko zawodami łazików marsjańskich.

Ekspert i komentator mediów w zakresie upowszechniania wiedzy o sektorze kosmicznym i nowych technologii. Laureat nagrody Tiuterra Crystal 2017 za zasługi w promocji i rozwoju tematyki kosmicznej na świecie. Dyrektor Wykonawczy polskiego komitetu organizacyjnego Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego IAC 2027 Poznań.

Zapraszamy do fascynującego wywiadu z Łukaszem Wilczyńskim, który na tegorocznych zawodach ERC przeprowadził Maciej Draws.

Kosmiczne śmieci

Od momentu wystrzelenia pierwszego sztucznego satelity Sputnika 1 w 1957 roku, ludzkość nieprzerwanie wysyła obiekty na orbitę okołoziemską. Satelity komunikacyjne, nawigacyjne, badawcze oraz stacje kosmiczne stały się nieodłącznym elementem naszej codzienności i postępu technologicznego.

Jednak ta intensywna działalność kosmiczna ma swoją cenę — tysiące ton „kosmicznych śmieci” krąży wokół naszej planety. Jaka jest skala problemu i realne zagrożenia? Zapraszamy do artykułu.

Zagrożenia z kosmosu

Kosmos, choć fascynujący i pełen tajemnic, kryje w sobie również potencjalne zagrożenia dla naszej planety. Wśród nich szczególne miejsce zajmują asteroidy i komety, które od zarania dziejów wpływały na losy Ziemi i życia na niej. Te kosmiczne skały i lodowe bryły, krążące po orbitach wokół Słońca, stanowią nie tylko obiekt badań naukowych, lecz także potencjalne niebezpieczeństwo dla naszej cywilizacji.

W erze nowoczesnych technologii i zaawansowanych metod obserwacji kosmosu ludzkość stoi przed wyzwaniem nie tylko zrozumienia natury tych obiektów, lecz także opracowania skutecznych strategii obrony przed potencjalnym uderzeniem. Zapraszamy do artykułu, który ma na celu przybliżenie czytelnikowi problematyki zagrożeń z kosmosu, ze szczególnym uwzględnieniem asteroid i komet zbliżających się do Ziemi.

Arlington – w poszukiwaniu kosmicznych bohaterów

W poprzednim numerze „Astronomii” zabrakło Macieja Drawsa, co miało swoje uzasadnienie – odbył on kolejną wyprawę do Stanów Zjednoczonych, pełną kosmicznych wrażeń. Choć Maciej obiecuje, że powróci do serii „Dzisiaj będzie NASA”, to tym razem pragnie podzielić się zupełnie innym doświadczeniem. Po krótkim odpoczynku w Waszyngtonie pierwsze kroki skierował na Narodowy Cmentarz Arlington – miejsce pełne historii i wspomnień, które niedawno obchodziło swoje 160-lecie. Celem jego wizyty było odnalezienie grobów amerykańskich astronautów, co okazało się wyzwaniem godnym kosmicznej misji. Zapraszamy do lektury niezwykłej historii,
która go tam spotkała.

Alien

W przestrzeni kosmicznej nikt nie usłyszy twojego krzyku... Te słowa stały się ikoną kultowego filmu science fiction, jakim jest Obcy. Historia jego powstania to opowieść o pasji, determinacji i artystycznym geniuszu, który przerodził się w jedno z najważniejszych dzieł kina grozy. Zaczynając od eksperymentalnego projektu „Mroczna Gwiazda”, Dan O’Bannon, inspirowany doświadczeniami pracy nad filmem science fiction i artystami takimi jak H.R. Giger, stworzył scenariusz, który po licznych perturbacjach trafił do rąk reżysera Ridleya Scotta. Z tego połączenia narodziła się produkcja, która na zawsze zmieniła oblicze filmów grozy. Zapraszamy do artykułu Tomasza Wiśniewskiego.

Radioastronomia

Gdy spoglądamy w nocne niebo, nasze oczy rejestrują jedynie niewielki fragment kosmicznego spektaklu. Światło widzialne, które dociera do nas z gwiazd i galaktyk, to zaledwie wąski wycinek bogatego spektrum promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez obiekty we Wszechświecie. Radioastronomia otwiera przed nami fascynujący, niewidzialny dla ludzkiego oka świat, pozwalając zgłębić tajemnice kosmosu w zupełnie nowy sposób. Zapraszamy do artykułu poświęconego odkrywaniu niewidzialnego kosmosu.

Low Gravity Show 2024 – relacja

Szósty zlot Low Gravity Show przeszedł do historii! Podobnie jak w zeszłym roku, spotkaliśmy się w hotelu Fajkier Wellness & SPA, położonym w malowniczej miejscowości Lgota Murowana w Parku Krajobrazowym Orlich Gniazd, gdzie Jura Krakowsko-Częstochowska ma swoje zielone serce. Mimo nieco dokuczliwej pogody udało nam się przeprowadzić wiele obserwacji, w tym dziennych obserwacji planet i Słońca. Tegoroczny zlot, mimo pewnych wyzwań pogodowych, okazał się ogromnym sukcesem. Połączenie fascynujących wykładów, praktycznych warsztatów i możliwości obserwacji nieba stworzyło niepowtarzalną okazję do pogłębienia wiedzy astronomicznej i nawiązania nowych znajomości w gronie pasjonatów kosmosu.

Sui generis. Ruchy cykliczne Ziemi.

Złożoność ruchów cyklicznych wykonywanych przez planetę Ziemię implikuje daleko posuniętą trudność w poznaniu, zrozumieniu i wizualizacji owego zagadnienia. Pomimo pozornego wrażenia istnienia potrzeby klarownego ukazania biegu Ziemi osoby poszukujące informacji, w ramach tej tematyki, napotykają na trudności czasowe lub związane z niską powszechnością i dostępnością tej wiedzy. Najczęściej informacje o ruchach Ziemi ograniczają się do omówienia dwóch z nich – obrotowego i obiegowego, sporadycznie także ruchów osi Ziemi i orbity Ziemi. Zdecydowanie rzadziej wspomina się o pozostałych. Brak też w literaturze kompleksowego opracowania wszystkich ruchów, którym podlega nasza planeta, dlatego też przystępując do realizacji syntezy tej wiedzy, autor wyznaczył sobie za cel zestawienie ruchów Ziemi wykazujących symetryczność czasową.

Gwiazdy zombie

W fascynującym świecie astronomii, gdzie śmierć masywnych gwiazd w postaci supernowych jest uważana za ostateczną i nieuniknioną, pojawiło się zjawisko, które podważa nasze dotychczasowe zrozumienie cyklu życia gwiazd. Nazywane „gwiazdami zombie” lub „gwiazdami, które przeżyły własną śmierć”, te niezwykłe obiekty nie tylko rzucają nowe światło na procesy zachodzące we wszechświecie, lecz także zmuszają nas do przemyślenia fundamentalnych zasad astrofizyki.

Obserwatorium Griffitha

Obserwatorium Griffitha w Los Angeles, położone w Griffith Park, to kluczowe miejsce dla miłośników astronomii. Oferuje spektakularne widoki na miasto i napis Hollywood, a także bogate ekspozycje naukowe. Główne atrakcje to pomnik wybitnych astronomów, zegar słoneczny, model Układu Słonecznego, Rotunda Fundacji Kecka z wahadłem Foucaulta oraz historyczny teleskop Zeissa. Interaktywne wystawy, kolekcje meteorytów i detektory promieniowania kosmicznego przyciągają licznych odwiedzających. Obserwatorium Griffitha jest idealne zarówno dla pasjonatów astronomii, jak i turystów, oferując niezapomniane doświadczenia i widoki.

Taniec czarnych dziur

Badania astronomiczne weszły na nową, ekscytującą ścieżkę dzięki niedawnym odkryciom dotyczącym systemu binarnych supermasywnych czarnych dziur w galaktyce OJ 287, znajdującej się około 4 mld lat świetlnych od Ziemi. To przełomowe odkrycie, w znacznym stopniu wspomagane przez Kosmiczny Teleskop TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) NASA, rzuca nowe światło na dynamiczne interakcje czarnych dziur oraz ich znaczący wpływ na zjawiska galaktyczne. Obserwacje te nie tylko potwierdzają długo podejrzewaną hipotezę o istnieniu podwójnych supermasywnych czarnych dziur, lecz także otwierają nowe możliwości badań nad ewolucją galaktyk i strukturą Wszechświata.

Kosmiczna przygoda cz. 7

To już ostatnia część, w której tworzymy grę przygodową z Wkrętośrubkiem. Powoli kończymy kompletować wszystkie mechanizmy, które są nam potrzebne do pełnowymiarowej gry. Zapraszamy do warsztatów Arkadiusza Brzegowego.

Astronomia na Patronite.pl
 
Dziękujemy tym, którzy już dołączyli do magazynu „Astronomia” na platformie Patronite. Więcej informacji o wsparciu i nagrodach za pomoc znajdziecie pod adresem www.patronite.pl/Astronomia. Cieszymy się, że jesteście z nami.

Astronomia na Patronite.pl
 
Dziękujemy tym, którzy już dołączyli do magazynu „Astronomia” na platformie Patronite. Więcej informacji o wsparciu i nagrodach za pomoc znajdziecie pod adresem www.patronite.pl/Astronomia. Cieszymy się, że jesteście z nami.

Kosmos w zasięgu ręki

Co roku 21 maja obchodzimy Światowy Dzień Kosmosu. To wyjątkowa okazja dla wszystkich miłośników astronomii i eksploracji kosmicznej, by świętować i doceniać osiągnięcia w tej dziedzinie. W tym dniu możemy uhonorować liczne odkrycia kosmiczne, a także promować zdobytą wiedzę wśród szerszej społeczności. Światowy Dzień Kosmosu umożliwia także refleksję nad naszą dotychczasową wiedzą, zaobserwowanymi zjawiskami i osiągnięciami możliwymi dzięki zaawansowanym technologiom, które zostały stworzone przez człowieka w ciągu wielu lat badań kosmosu. Celebracja tego dnia podkreśla znaczenie nauki i innowacji w poszerzaniu granic naszej wiedzy o Wszechświecie.

Królowa szerokich kadrów

Michał Kałużny przenosi nas w sam środek fotograficznej odysei, w której jako doświadczony miłośnik fotografii przemierza zimowe pejzaże Islandii, testując możliwości nowego obiektywu Sigma Art 15/1.4 DG DN Fisheye. Mamy okazję nie tylko poznać najnowszy produkt Sigmy, lecz także zobaczyć niesamowite zdjęcia krajobrazowe. Zapraszamy na test i wędrówkę.

Kalifornijskie Centrum Nauki

Maciej Draws w swoim artykule relacjonuje wizytę w Los Angeles, która nie ograniczała się tylko do spotkania z Arturem Chmielewskim i wizyty w Jet Propulsion Laboratory (JPL). Kalifornia była niegdyś centrum przemysłu kosmicznego, z licznymi firmami z tej branży w okolicy Los Angeles oraz wojskowymi bazami sił powietrznych USA. Dziś zapraszamy do Kalifornijskiego Centrum Nauki, które mimo swoich walorów nie cieszy się dużą popularnością wśród turystów, w przeciwieństwie do takich miejsc jak Hollywood Boulevard czy Universal Studios.

Kosmiczna przygoda cz. 5

Rozpoczynamy kolejny odcinek gry o Wkrętośrubku. Zaczniemy kompletować części i zliczać, ilu ich jeszcze nam brakuje. Zapraszamy do piątej już części tworzenia kosmicznej gry przygodowej z Arkadiuszem Brzegowym.

 
Marzyliście kiedyś, aby poznać bliżej kosmos, ale zabrakło czasu, aby zgłębić temat? A może chcecie po prostu wypocząć pod gwiazdami w doborowym towarzystwie? Z nami będziecie mieli niepowtarzalną okazję nadrobić zaległości, przeżyć niezwykłą przygodę i zobaczyć na własne oczy, co kryje niebo. W dniach 12–14 lipca 2024 roku odbędzie się szósty zlot dla miłośników astronomii Low Gravity Show organizowany przez magazyn „Astronomia”. Serdecznie zapraszamy do udziału w tym kosmicznym wydarzeniu. Więcej informacji oraz rejestracja pod adresem lowgravity.eu.

Astronomia na Patronite.pl
 
Dziękujemy tym, którzy już dołączyli do magazynu „Astronomia” na platformie Patronite. Więcej informacji o wsparciu i nagrodach za pomoc znajdziecie pod adresem www.patronite.pl/Astronomia. Cieszymy się, że jesteście z nami.

Kosmiczne biuro podróży

Jak będą wyglądały nasze wakacje za ponad dwieście lat? Być może technologia przyszłości pozwoli podróżować nam do odległych zakątków Układu Słonecznego? Jeśli tak, to gdzie można byłoby polecieć? Już teraz przekonaj się, jak wyglądałyby Twoje podróże na najciekawsze księżyce Układu Słonecznego.

Rozmowy o kosmosie: Artur B. Chmielewski

Nowy rok przynosi także fascynującą serię wywiadów „Rozmowy o kosmosie”. Rozpoczynamy od rozmowy z Arturem B. Chmielewskim, inżynierem z NASA i autorem książki „Odważ się robić wielkie rzeczy. I ty możesz pracować w NASA”. Maciej Draws miał przyjemność przeprowadzić ten wywiad na siódmym Śląskim Festiwalu Nauki, a następnie, już zdalnie, kontynuować rozmowę, łącząc się z Pasadeną w Los Angeles.
 
Niebo gwiaździste nade mną
 
„Zanieczyszczenie światłem w Polsce jest powszechne i nasila się [...]. Nad żadnym miejscem w Polsce niebo nie było równie ciemne, jak w warunkach naturalnych, co oznacza, że zanieczyszczenie światłem dotyka 100% obszaru kraju”. To przerażające, ale jednocześnie niezbyt zaskakujące dane o zanieczyszczeniu świetlnym w Polsce w roku 2022. Zespół Light Pollution Think Tank (LPTT), złożony z naukowców z takich instytucji jak Uniwersytet Wrocławski czy Politechnika Krakowska pod kierownictwem dr. hab. Andrzeja Z. Kotarby z Centrum Badań Kosmicznych PAN, przeanalizował i opracował dane dotyczące poziomu zaświetlenia atmosfery ziemskiej nad naszym krajem. Swoje badania przedstawił w wyczerpującym i kompleksowym raporcie, pierwszym tak szczegółowym w skali całego kraju, w którym podejmuje się odpowiedzi na pytania: jaki jest rzeczywisty stan zanieczyszczenia światłem w Polsce, jaki jest trend tego zjawiska i jak możemy mu przeciwdziałać.
 
Tworzymy grę: Wkrętośrubek – kosmiczna przygoda cz. 1
 
Z nieukrywaną ekscytacją zapraszamy Was do śledzenia naszego nowego działu, który poprowadzi Arkadiusz Brzegowy. Razem z nim będziemy tworzyć kosmiczną grę przygodową, wykorzystując jeden z najpopularniejszych silników do gier na rynku – Unity. Gra będzie oparta na przygodach Wkrętośrubka, bohatera książki „Wkrętośrubek – w poszukiwaniu szczęścia”, autorstwa mojego i Tomasza Wiśniewskiego. Tym razem nasz bohater będzie odkrywał niezmierzone przestworza kosmosu.

Zapowiedzi gier i filmów sci-fi 2024
 
Jak zwykle w noworocznym wydaniu nie mogło zabraknąć przeglądu gier i filmów związanych z kosmosem. Tomasz Wiśniewski poprowadzi nas przez liczne tytuły zapowiedziane na 2024 rok. Z pewnością będzie się działo!
 
Astronomia na Patronite.pl
 
Dziękujemy tym, którzy już dołączyli do magazynu „Astronomia” na platformie Patronite. Więcej informacji o wsparciu i nagrodach za pomoc znajdziecie pod adresem www.patronite.pl/Astronomia. Cieszymy się, że jesteście z nami.