Apogee Games

Kontynuując poniekąd temat sierpniowego artykułu, poświęconego głównie wzajemnym oddziaływaniom na siebie trzech najbliższych nam – niekoniecznie pod względem odległości – ciał niebieskich, tym razem rozszerzamy temat na cały nasz układ planetarny, wyjaśniając wiele dziś oczywistych, a jednak niekoniecznie uświadamianych sobie elementów, zarówno jego budowy, jak i ruchów. Więcej w artykule Jana Desselbergera.

Low Gravity Show 2022

„I need more Space” – pod takim hasłem odbył się zlot astronomiczny Low Gravity Show 2022. Już czwarty raz spotkaliśmy się w Centrum MOLO nad Zalewem Sulejowskim. Po raz pierwszy (wyjątkowo) niebo nie było dla nas łaskawe. To nie przeszkodziło nam w realizacji bogatego w atrakcje programu.Wykłady o tematyce kosmicznej, warsztaty astrofotograficzne, warsztaty dla dzieci, misja stratosferyczna, łazik marsjański i wiele innych atrakcji czekało na uczestników tegorocznego zlotu. Zapraszamy do relacji z Low Gravity Show 2022.

Filary stworzenia

Nocne niebo przyciąga wielu pasjonatów: zarówno obserwatorów wizualnych, jak i tych, którzy swoje astronomiczne wspomnienia chcą uwiecznić w postaci plików cyfrowych. Jednymi z częściej fotografowanych są obiekty głębokiego nieba, a wśród nich prym wiodą słynne obiekty z katalogu Charles’a Messiera. Sztandarowym jest M16 – Mgławica Orzeł w gwiazdozbiorze Węża. Więcej w artykule Mirosława Stygara. Zdjęcie roku 2019 Simeis 147 Od styczniowego numeru wznowiliśmy cykl warsztatów astrofotograficznych. Tomasz Zwoliński przeprowadził nas przez tajemnice powstawania zdjęcia Simeis 147, które zajęło pierwsze miejsce w konkursie astrofotograficznym 2019 organizowanym przez forumastronomiczne.pl. Prezentujemy dziewiątą, już ostatnią część cyklu o processingu Spaghetti: planowanie, kalibracja, stackowanie, praca nad kolorem oraz publikacja zdjęcia.

Astronomia na Patronite.pl

Dziękujemy tym, którzy już dołączyli do magazynu „Astronomia” na platformie Patronite. Więcej informacji o wsparciu i nagrodach za pomoc znajdziecie pod adresem www.patronite.pl/Astronomia. Cieszymy się, że jesteście z nami.

Biorąc pod uwagę czas istnienia cywilizacji ludzkiej, świadomość człowieka i jego rozwój, samo myślenie o końcu całego Wszechświata ma sens wyłącznie naukowy. Ludzkości nie będzie dane obserwować jego zwiastunów, nawet jeśli założymy, że przetrwamy aż do śmierci Słońca i ostatecznej zagłady Ziemi. A jeśli koniec starego Wszechświata, to jednocześnie początek nowego? Tu perspektywa zmienia się diametralnie. Zapraszamy do artykułu Jerzego Konarskiego „Wszechświat tam i z powrotem”.

Przepis na galaktykę

Wszechświat wypełniony jest galaktykami. Świat przekonał się o tym, gdy w roku 1995 na niewielki, pozornie pusty fragment nieba skierowano Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Na wykonanej wówczas fotografii naukowcy ujrzeli przeszło trzy tysiące galaktyk. Gdyby przeskanować tak cały firmament, w każdym najdrobniejszym jego skrawku odnaleźlibyśmy kosmiczne mieszkania, tłoczące się w misternie utkane struktury przestrzeni kosmicznej. Nieważne, czy obserwowany obszar pochodzi z pierwszych momentów istnienia Wszechświata i znajduje się ponad 13 miliardów lat świetlnych stąd, czy zalicza się on do naszych najbliższych okolic, a obserwowane galaktyki to sąsiadki Drogi Mlecznej. W każdym miejscu znajdują się one – skupiające miliardy gwiazd galaktyki, a ich liczba jest zbyt trudna do określenia i wyobrażenia. Zapraszamy do artykułu Dominiki Jasińskiej.

Podglądamy gwiazdy

Od lutego 2016 roku, przez 73 kolejne miesiące, w Gwiezdnym Kalejdoskopie przyglądaliśmy się bliżej wszystkim 88 gwiazdozbiorom, na które od stu lat postanowiono dzielić całe niebo, a także blisko stu asteryzmom, spośród znacznie większej liczby układów gwiazd, nieuznawanych za gwiazdozbiory. Gwiazdy to jednak obiekty, które wprawdzie pozornie często występują samotnie, ale ściśle biorąc, zawsze w większych, wręcz ogromnych skupiskach. Zapraszamy do podglądania gwiazd z Janem Desselbergerem.

Natura wszechświata

Problem natury wszechświata zapewne nurtował umysły ludzi od momentu, kiedy abstrakcyjne myślenie dało początek zastanawianiu się nad sensem istnienia. Mamy tego liczne dowody pozostawiane przez ludzi już od czasów prehistorycznych sięgających sprzed epoki Stonehenge, zapisów z czasów antycznych i średniowiecznych. Człowiekowi powoli udawało się znajdować racjonalne wyjaśnianie niektórych zagadek przyrody i określać prawa natury formułowane między innymi przez Arystotelesa, Pitagorasa czy Archimedesa. Posługując się tymi odkrytymi prawami spisanymi w postaci matematycznych równań, udało się przewidywać pewne zdarzenia i coraz lepiej rozumieć mechanizm, czyli naturę wszechrzeczy nas otaczającej. Zapraszamy do artykułu Marka Żbika.

Zapewne większość z Was zastanawiała się, jak wygląda światło północy na żywo. Czy na pewno jest tak spektakularne jak na zdjęciach, które doskonale znamy z sieci lub kolorowych czasopism? Trudno jest obecnie zaufać fotografii cyfrowej i jej doskonałym sztuczkom w oszukiwaniu ludzkiego oka. Przeważająca część czytelników tego magazynu wie doskonale, że fotografowanie gwiazd i mgławic wymaga wielu kroków, by wydobyć to, co niewidoczne gołym okiem. Jedynie odpowiednie opracowanie zestawu wielu klatek da nam efekt oczekiwanej astrofotografii. Jak natomiast ma się sprawa z zorzą polarną? Czy faktycznie jesteśmy w stanie zobaczyć na żywo jej ruch i intensywne kolory? Grupa Good Night Collective postanowiła to sprawdzić.

Początki astronomii

Badania historii w każdej dziedzinie życia człowieka można prowadzić na podstawie wielu różnych źródeł. Biblioteki i archiwa dostarczają źródeł pisanych, dając możliwość wglądu z pierwszej ręki w sytuację z danej epoki. Gdy tego brakuje, pozostają wytwory kultury, dawne narzędzia, budowle, pomniki i inni pośredni świadkowie historii, których żmudna analiza również dostarcza wiele wiedzy. Nie inaczej jest w astronomii. Na tyle, na ile sięga historia pisma, można znaleźć wiele źródeł opisujących, jak niebo wpływało na ludzi w dawnych czasach i jak potrafili oni tę wiedzę wykorzystać, pozostałe informacje czerpać należy głównie z prehistorycznych budowli. O początkach astronomii więcej w artykule Jerzego Konarskiego.

Dwa kroki dla ludzkości

Zagrożenie od wieków stymuluje rodzaj ludzki do nieustannego rozwoju. To właśnie poczucie niebezpieczeństwa umożliwiło powstanie nowych technologii i rozwiązań, zapewniających człowiekowi względną stabilność i bezpieczeństwo we Wszechświecie. Nic więc dziwnego, że zbliżająca się katastrofa klimatyczna, nasilające się międzynarodowe konflikty, nieustannie zmniejszające zasoby naturalne, a także przeludnienie zmuszają ludzi do poszukiwania miejsca gwarantującego przetrwanie cywilizacji, w którym możliwa będzie dalsza ekspansja. Zapraszamy do artykułu „Dwa kroki dla ludzkości” Karoliny Górnickiej.

Megan Mansfield – gorące jowisze

Prawdopodobnie najważniejszym wyróżnikiem egzoplanet typu gorący jowisz są ich wysokie temperatury – na co zresztą wskazuje sama nazwa. Gorące jowisze są podobnego rozmiaru jak planeta Jowisz z naszego Układu Słonecznego, jednak krążą po bardzo ciasnych orbitach wokół swoich macierzystych gwiazd. W rezultacie planety te nagrzewają się do olbrzymich temperatur rzędu tysięcy stopni Celsjusza. Więcej o gorących jowiszach w wywiadzie z Megan Mansfield przeprowadzonym przez Pawła Ziemnickiego.

Fale rentgenowskie należą do grona jednych z najbardziej energetycznych fal elektromagnetycznych obserwowanych we Wszechświecie. Długość tych fal waha się w zakresie od jednej bilionowej części metra do dziesięciu nanometrów, co sytuuje je pomiędzy promieniowaniem ultrafioletowym a promieniowaniem gamma. Te niepozorne długości skrywają w sobie ogromną energię. Na Ziemi promienie X znane są przede wszystkim jako metoda prześwietlania ludzkiego organizmu pozwalająca na diagnozowanie różnego rodzaju schorzeń. Promieniowanie to ma jednak znacznie bardziej zagadkową i tajemniczą stronę. Szczególnie wtedy, gdy jego źródła znajdują się daleko w ciemnej przestrzeni kosmicznej. Więcej o obserwacjach rentgenowskich kosmosu w artykule Dominiki Jasińskiej.

Koniec wszystkiego

Coś się kończy, coś się zaczyna… Czy tak samo będzie w przypadku naszego Wszechświata, domu, w którym przyszło nam mieszkać? Zaczął się 14 miliardów lat temu, skończy się… nie wiadomo kiedy, może jutro. Jaki to będzie koniec? I czy po nim nastąpi nowy początek czy raczej wielka nicość? W serii „Okno na Wszechświat” Jerzego Konarskiego przyjrzyjmy się temu, co nauka mówi nam o możliwych wariantach końca świata, jak bardzo musimy się go obawiać i czego możemy się po nim spodziewać.

SPECULOOS – małe gwiazdy, małe planety, małe teleskopy

Wiele zmieniło się, odkąd w 1992 roku ogłoszono detekcję pierwszej pozasłonecznej planety. Dziś globy orbitujące wokół gwiazd w Drodze Mlecznej nie stanowią wcale rzadkich i nadzwyczajnych obiektów, ale nadal nie wiemy o nich zbyt dużo. Szczególną zagadką są niewielkich rozmiarów planety skaliste, które zazwyczaj krążą po bardzo ciasnych orbitach i stanowią trudne do rejestracji obiekty. Ogromna jasność gwiazd sprawia, że w ich blasku nikną planety wielkości Ziemi i mniejsze. Naukowcy sądzą jednak, że
w odkrywaniu większej liczby takich globów pomocny może okazać się zwrot ku niewielkim gwiazdom o małej jasności położonych w bliskim sąsiedztwie Słońca. W poszukiwaniu małych egzoplanet na orbitach niewielkich gwiazd astronomów wspierają teleskopy z sieci SPECULOOS. Więcej o nich w artykule Dominiki Jasińskiej.

Perspektywa ma znaczenie

Aby wykonać idealne zdjęcie, niezależnie od tego, co jest jego obiektem, nie wystarczą ani wspaniały sprzęt, ani idealne warunki. Bardzo istotna jest też wyobraźnia fotografa i umiejętność przemyślenia kadru. Bo perspektywa ma naprawdę duże znaczenie. A jak to się ma do robienia zdjęć w kosmosie? Zapraszamy na „Ciekawostki Układu Słonecznego” Jerzego Konarskiego.

Nie byłoby podboju kosmosu, gdyby nie odważni piloci, którzy odbywali liczne loty doświadczalne. W latach 40. ubiegłego wieku przekroczenie bariery dźwięku nie wydawało się wcale czymś pewnym, a co dopiero loty kosmiczne. Zapraszamy do krótkiej historii „innego” podboju przestrzeni kosmicznej przygotowanej przez Dominikę Jasińską.

Low Gravity Show 2021

„Nie śpię, bo patrzę w niebo” – pod takim hasłem odbył się zlot astronomiczny Low Gravity Show 2021. Już trzeci raz spotkaliśmy się w Centrum MOLO nad Zalewem Sulejowskim. To wyjątkowe miejsce, w którym zawsze znajdzie się dla nas kawałek pogodnego nieba. Ale… zanim znalazło się dla nas niebo, nad Smardzewicami przeszła nawałnica z gradem, która spowodowała, że pierwszy dzień odbył się niemal unplugged. To nas nie powstrzymało, by zrealizować zaplanowany program. Zapraszamy do relacji z tegorocznego zlotu Low Gravity Show.

Dziesięć lotów Ingenuity

19 kwietnia 2021 roku rozpoczął się nowy rozdział w eksploracji Marsa. Nigdy wcześniej, na żadnym z globów Układu Słonecznego, nie latał dron o własnym napędzie. Ingenuity wytycza nową ścieżkę do badań naukowych, pokazując, że nawet w tak rzadkiej atmosferze jak marsjańska wirniki potrafią wytworzyć siłę nośną mogącą unieść w górę i kontrolować lot helikopterka ważącego niecałe 2 kilogramy. Zapraszamy do artykułu Jerzego Konarskiego, z którym wspólnie prześledzimy pierwsze dziesięć lotów marsjańskiego
drona.

Zanim powstała NASA

O powstaniu Peenemünde i tym, co można obecnie zobaczyć pisaliśmy już w lipcowym numerze „Astronomii”. Opuszczając pozostałości tego ośrodka doświadczalnego, Maciej Draws układał plan kolejnej wyprawy, która byłaby naturalną kontynuacją. Tym razem musiał udać się aż do centralnej części Niemiec, do miasteczka Nordhausen leżącego ponad sto kilometrów od Kassel. Na realizację planów czekał aż trzy lata, a ten artykuł poświęcony jest właśnie tej wyprawie.

Największa z tajemnic

W kolejnym artykule z serii „Okno na Wszechświat” patrzymy w głąb tego, co jest głównym składnikiem galaktyk i co przewijało się przez całą serię artykułów, a co jest wciąż niezwykle nieuchwytne. I mimo pewności, z jaką autor pisał o tym w poprzednich artykułach, niewiele możemy powiedzieć z pełnym przekonaniem. Mowa oczywiście o ciemnej materii i, jeszcze mniej zbadanej, ciemnej energii. Do największej z tajemnic zaprasza Jerzy Konarski.

Astronomia – jedyny na rynku, niezastąpiony miesięcznik dla polskich miłośników astronomii. Co miesiąc oferujemy kilkadziesiąt stron fascynujących i rzetelnych informacji, które przeniosą Cię w świat gwiazd i planet. Nasze artykuły to prawdziwe kompendium wiedzy o najnowszych odkryciach, wydarzeniach na niebie i wśród społeczności astronomów. Znajdziesz u nas profesjonalne porady sprzętowe i obserwacyjne, szczegółowe testy, precyzyjne mapy oraz efemerydy. Każdy numer to skarbnica opisów nieba i jego niezwykłych obiektów, które pomogą Ci zgłębiać tajemnice wszechświata. Dołącz do grona pasjonatów i odkrywaj kosmos razem z nami!

20 lipca 1969 roku na Srebrnym Globie wylądował lądownik Orzeł. Pierwsze kroki na księżycowej powierzchni wykonali Neil Armstrong i Edwin „Buzz” Aldrin. Astronauci dokonali tego w ramach misji Apollo 11. Trzecim członkiem załogi pozostającym wówczas na orbicie okołoksiężycowej był Michael Collins. Niezwykła podróż trójki astronautów rozpoczęła się 16 lipca, gdy przylądek Canaveral (Floryda, USA) opuściła potężna rakieta Saturn V o sile ciągu równej 3,5 milionom kilogramów. Więcej o przebiegu misji Apollo 11 w artykule Dominiki Jasińskiej.

Perseverance na Marsie
 
Mars i łazik to dwa słowa, które w trakcie ostatnich miesięcy odmieniane są przez wszystkie przypadki. Sprawcą tak gorącego zamieszania w świecie astronomii jest łazik Perseverance, który 18 lutego wylądował na Czerwonej Planecie. Ledwo dotknął rdzawej powierzchni Marsa, a już wiadomo, że rok 2021 należy właśnie do niego. Więcej o misji Mars 2020 w artykule Dominiki Jasińskiej.

Trójwymiarowa mapa Wszechświata ukazuje w olbrzymiej skali czasu uporządkowaną strukturę komórkową, w której połączone łańcuchy galaktyk okalają wielkie obszary względnie pustej przestrzeni. Patrząc wstecz, ta olbrzymia uporządkowana struktura komórkowa zaciera się, a pierwotnie powstałe galaktyki wydają się równomiernie rozmieszczone w przestrzeni. Do artykułu o strukturze Wszechświata zaprasza dr Marek S. Żbik.

Gwiazdy można nazywać na przeróżne sposoby, uwydatniając jakąś ich cechę. Jako kosmiczne latarnie nie tylko rozświetlają mroki wszechświata, ale i stanowią jedyne drogowskazy dla przemierzających pustkę kosmosu. W ich wnętrzach czają się gigantyczne reaktory, nieustannie produkujące energię, którą przekazują swojemu otoczeniu. Bez nich nie byłoby nas, bowiem zdecydowana większość energii zmagazynowanej na Ziemi pochodzi ze Słońca. Więcej o sercach Wszechświata w artykule Jerzego Konarskiego.

Stratygrafia księżycowa

Począwszy od 1964 roku, spora część Księżyca została sfotografowana przez różne sondy, które przeleciały, wylądowały bądź też rozbiły się o jego powierzchnię. Część należała do Amerykanów, część do Rosjan, ale ostatnio w tym gronie pojawili się też Chińczycy i Hindusi. Zdjęcia te zawierają całą masę nieznanych wcześniej szczegółów, niewidocznych przez ziemskie teleskopy. Różnorodność kraterów na powierzchni Srebrnego Globu oczarowała niejednego i do dzisiaj wielu z nas z ciekawością spogląda na naszego najbliższego sąsiada. Większość obserwatorów skupia się jednak tylko na kształtach, nie zastanawiając się w ogóle nad równie ciekawymi aspektami geologii księżycowej. Więcej w artykule Macieja Drawsa.

Metamorfozy Słońca

Aktywność gwiazdy centralnej Układu Słonecznego w dość regularny sposób zmienia się w trakcie trwających 11 lat cykli. Zmiany, jakie obserwuje się wówczas na Słońcu to przede wszystkim rosnąca lub malejąca liczba plam słonecznych – ciemniejszych obszarów na powierzchni Słońca, które charakteryzuje silne pole magnetyczne i temperatura niższa w stosunku do reszty słonecznej powierzchni. Więcej o metamorfozie Słońca i cyklach słonecznych w artykule Dominiki Jasińskiej.

Trójkąt Letni

Na przełomie wiosny i lata przyjrzymy się asteryzmom naszego letniego nieba, które odnaleźć można w granicach lub w pobliżu gwiezdnego symbolu tej pory roku – Trójkąta Letniego. Z nielicznymi wyjątkami są to niedostrzegalne gołym okiem, charakterystycznych kształtów układy gwiazd o niewielkich jasnościach, w celu ich zaobserwowania wymagające niekiedy nawet dość dużych teleskopów lub długo naświetlanych fotografii. W naszych szerokościach geograficznych obserwacja tych najsłabszych może być wręcz niemożliwa w okresie od 3–5 tygodni przed i po przypadającym 21 czerwca letnim przesileniu z powodu zbyt jasnego w tym czasie nieba. Więcej o Trójkącie Letnim w Kalejdoskopie Jana Desselbergera.

W poprzednim artykule z serii „Okno na Wszechświat” poznaliśmy różne drogi ewolucji gwiazd, które zależały tylko i wyłącznie od masy, jaką posiadają. Nie inaczej jest ze śmiercią gwiazd. Ich koniec, który niejednokrotnie bywa bardzo spektakularny, następuje na wiele różnych sposobów. Jeśli jednak coś po gwieździe zostaje, to są to właściwie tylko trzy opcje: biały karzeł, gwiazda neutronowa i czarna dziura. Więcej w artykule Jerzego Konarskiego.

Legendary Rover

Zespół Legendary Rover, który tworzą studenci Politechniki Rzeszowskiej, zdobył pierwsze miejsce w międzynarodowych zawodach IPAS Challenge. Ich projekt marsjańskiego drona został doceniony przez organizatorów i pokonał konkurencję ze znaczącą przewagą punktową.

Zanim powstała NASA

3 października 1942 r., ośrodek badawczy w Peenemünde na wyspie Uznam. W powietrzu unosi się zapach spalonego paliwa. Podekscytowany tłum wojskowych dyskutuje o wydarzeniu, którego świadkami właśnie się stali. Szeroki uśmiech generała Waltera Dornbergera nie znika z twarzy. Wyciąga dłoń do postawnego młodego mężczyzny i mówi: „Gratuluję panie von Braun, to był niezapomniany pokaz”. Pół roku później podobne gratulacje ów młody człowiek odbiera już z rąk samego Adolfa Hitlera. Tak zaczyna się niezwykła historia podboju przestrzeni kosmicznej. Więcej w artykule Macieja Drawsa.

Satelity na emeryturze

Wszystkie urządzenia, które wysyłamy w przestrzeń kosmiczną w celach badawczych, mają swoją ograniczoną żywotność. Satelity, orbitery, sondy, teleskopy kosmiczne, lądowniki i łaziki zużywają się, wyczerpują swoje paliwo, psują się lub stają się nieprzydatne ze względu na realizację celów misji. Kiedy stają się nieprzydatne i przechodzą na emeryturę, to co się z nimi właściwie dzieje? Więcej w artykule Dominiki Jasińskiej.

LXIV Olimpiada Astronomiczna

W dniach 11 i 12 czerwca br. Planetarium Śląskie w Chorzowie przeprowadziło finałowe zawody tegorocznej edycji Olimpiady Astronomicznej. Jak co roku, kolejne etapy rozgrywane były już od października, aż do wyłonienia grupy najwyżej ocenionych 20 licealistów, którzy musieli stawić czoła finałowej serii ostatnich sześciu niełatwych problemów astronomicznych. Podsumowanie oraz zadania z olimpiady znajdziecie w artykule Jana Desselbergera.

Lato to nie tylko trójkąt letni, to również „spadające gwiazdy”, które według wierzeń przynoszą szczęście. Sierpień jest doskonałym momentem na podziwianie tych zjawisk, a mowa tu konkretnie o jednym z najbardziej aktywnych rojów meteorów zwanych Perseidami. Maksimum wypada w nocy z 12 na 13 sierpnia, ale Perseidy można oglądać już od drugiej połowy lipca (od 17 lipca do 24 sierpnia). Dowiedz się, jak przygotować się do obserwacji z artykułu Dominiki Jasińskiej.

Konkurs fotograficzny

Zapraszamy do udziału w konkursie fotograficznym. Zrób zdjęcie Perseidów, prześlij na adres redakcja@astronomia.media.pl i wygraj cenne nagrody książkowe oraz prenumeratę magazynu „Astronomia”. Na zgłoszenia czekamy do końca sierpnia 2021 r.

Pluton zdegradowany

W sierpniu tego roku przypada 15-lecie odebrania Plutonowi statusu dziewiątej planety Układu Słonecznego. Okrągła rocznica jest dobrą okazją do przyjrzenia się historii Plutona, od pierwszych przypuszczeń o jego istnieniu, po ostateczną degradację do miana planety karłowatej. Więcej w artykule Jerzego Konarskiego.

Dobrze wstać skoro świt

Dzień to pora doby, w której Słońce zaczyna oświetlać tę część kuli ziemskiej, na której znajduje się obserwator. Noc to z kolei okres, w którym promienie schowanego pod horyzontem Słońca nie oświetlają lokalizacji, w której się znajdujemy, a na niebie widoczne są gwiazdy. Ale czy na pewno to takie proste? Okazuje się, że rzeczywistość jest odrobinę bardziej skomplikowana. Odpowiedź na pytanie o to, kiedy nastaje noc i dzień będzie różnić się w zależności od tego, komu zadamy to pytanie. Jak odpowiedzą na nie astronom, żeglarz i urzędnik? Zapraszamy do artykułu Dominiki Jasińskiej.

W wielkiej skali

Nocne niebo ukazuje naszym oczom tysiące świetlnych punkcików, oszałamiającą nas mnogość gwiazd. Patrzymy na nie, chłonąc ogrom Wszechświata. A jednak to, co widzimy bez teleskopu, to tylko nasze najbliższe sąsiedztwo, ledwie kilkaset lat świetlnych. Co kryje się dalej? Więcej w artykule Jerzego Konarskiego.